آشنایی با سیستم آموزشی آلمان
بسیاری از افرادی که قصد دارند با خانواده به کشور آلمان مهاجرت کنند، درباره سیستم آموزشی آلمان پرس و جو می‌کنند. طبیعتا هر کشوری، سیستم آموزشی منحصر به فرد خود را دارد و آلمان نیز از این قائده مستثنی نیست. ما در این مقاله، به طور کامل درباره سیستم آموزشی آلمان و مقاطع تحصیلی در این کشور توضیح خواهیم داد.
در کشور آلمان، حضور در مدارس اجباری است؛ به این معنا که پس از ورود فرزندتان به 6 سالگی، باید آنها را در مدرسه ثبت‌نام کنید. بیشتر مدارس آلمان، توسط ایالت‌ها اداره می‌شوند و به همین دلیل نیز برای تحصیل فرزندتان در مدرسه، نیازی به پرداخت هزینه نخواهد بود. البته باید بدانید که تحصیل تنها در مدارس دولتی این کشور به صورت رایگان است و شما برای تحصیل فرزند خود در مدارس خصوصی یا بین‌المللی، باید هزینه پرداخت نمایید. با توجه به اینکه هر ایالت سیاست آموزشی مختص به خود را دارد، ممکن است سیستم آموزشی آلمان را متفاوت و متنوع ببینید. در واقع باید گفت که سیستم آموزشی آلمان به منطقه و محلی که شما در آن زندگی می‌کنید بستگی دارد. سیاست‌های مدارس، برنامه درسی، کتاب‌های آموزشی و... در هر منطقه و ایالت، با دیگری متفاوت است و ایالات خودمختار نیز نوع مختلفی از آموزش را دارند. با تمام این وجود، اگر می‌خواهید اطلاعات کلی و جامعی درباره سیستم آموزشی آلمان کسب کنید، مطالعه این مقاله کمک زیادی به شما خواهد کرد.
مقاطع تحصیلی در سیستم آموزشی آلمان
با نگاهی بر سیستم آموزشی آلمان، در می‌یابیم که در این کشور مقاطع آموزش پیش دبستانی، ابتدایی، متوسطه و آموزش عالی وجود دارد. تحصیل برای همه کودکان از 6 ساله تا 15 ساله به صورت تمام وقت و اجباری است که تا سن 18 سالگی آنها ادامه خواهد داشت. اگر قصد مهاجرت به آلمان را دارید و کودکی دارید که در سن مدرسه قرار دارد، باید حتما با سیستم آموزشی آلمان و مقاطع تحصیلی در این کشور آشنا باشید. در ادامه به معرفی مقاطع تحصیلی در سیستم آموزشی آلمان می‌پردازیم:
پیش دبستانی
پیش دبستانی یا Kindergarten، اولین مقطع تحصیلی در سیستم آموزشی آلمان است که برای کودکان بین 3 تا 6 سال در نظر گرفته شده است. بر اساس سیستم آموزشی آلمان، ثبت نام در پیش دبستانی اختیاری است و به تصمیم والدین بستگی دارد. اگر می‌خواهید به آلمان مهاجرت کنید، باید توجه داشته باشید که همواره حضور کودکان در مراکز پیش دبستانی به عنوان یک راه حل عالی و سریع برای آشنایی کودک شما با زبان و فرهنگ این کشور است.
ابتدایی
مقطع دوم در سیستم آموزشی آلمان، مقطع ابتدایی یا Grundschule است. این مقطع، کودکان 6 تا 10 سال تعریف شده و در آلمان اجباری است. جالب است بدانید که در سیستم آموزشی آلمان، دو مقطع ابتدایی وجود دارد که یکی از آنها، 5 روز در هفته یعنی 188 روز تدریس در سال وجود دارد و سیستم دیگر، با 6 روز در هفته آموزش یعنی 208 روز تدریس در سال همراه است. در سیستم آموزشی آلمان، دانش‌آموزان مقطع ابتدایی موظف هستند که در 20 الی 29 کلاس شرکت نمایند. زمان هر کلاس نیز معمولا 45 دقیقه خواهد بود و در طول یک روز نیز، حداکثر 6 کلاس برگزار می‌گردد.
متوسطه
سومین مقطع در سیستم آموزشی آلمان، مدارس متوسطه یا Weiterführende Schulen است که از دو مرحله کلی به وجود می‌آید. در مرحله اول که sekundarstufe I نام دارد، در اکثر ایالت‌های آلمان برای سنین 10 تا نهایتا 16 سال (یا از کلاس 5 تا 9 یا 10) تعریف شده است و برای همه دانش‌آموزان نیز اجباری به شمار می‌رود. این در حالی است که در مرحله دوم مقطع متوسطه در سیستم آموزشی آلمان، آموزش به صورت اختیاری است. در واقع مرحله دوم مدارس متوسطه که sekundarstufe II نامیده می‌شود، تا زمانی که دانش‌آموزان 18 ساله شوند، ادامه دارد و تمرکز آن نیز بر آموزش حرفه‌ای دانش‌آموزان برای آموزش عالی است.
برای درک و آشنایی بهتر با مقاطع تحصیلی در سیستم آموزشی آلمان، می‌توانید به جدول زیر نگاهی بیندازید:
|
مدرسه |
سطح آموزش |
توضیحات |
|
Grundschul |
ابتدایی |
این مدارس، آموزش سال اول تا چهارم ابتدایی را شامل می‌شود |
|
Gymnasium |
کلاس 5 تا 13 متوسطه |
دانش آموزان معمولا تا سن 18 سالگی در این مدارس به تحصیل می‌پردازند و امتحان Abitur را برای ورود به دانشگاه‌های این کشور، پشت سر می‌گذارند. |
|
Gesamtschule |
کلاس 5 تا 13 متوسطه |
در این مدارس، دانش آموزان می‌توانند سطوح مختلف را تا سن 15 یا 16 سالگی آموزش ببینند. |
|
Hauptschule |
کلاس 5 تا 9 متوسطه |
در این مدارس، آموزش‌های عمومی پایه و آموزش‌های لازم برای دریافت مدرک حرفه‌ای ورود به دانشگاه ارائه می‌شود. |
|
Realschule |
کلاس 5 تا 10 متوسطه |
در این مدارس نیز آموزشی جامع و گسترده برای کسب صلاحیت ورود دانش‌آموزان به دوره‌های فنی و حرفه‌ای دانشگاه ارائه می‌شود. |
|
Fachoberschule |
کلاس 11 تا 13 متوسطه |
در این مدارس، به آموزش دو ساله به دارندگان گواهی Mittlerer Schulabschluss ارائه می‌شود تا حق ورود به دانشگاه‌های علمی کاربردی را کسب دریافت نمایند. |
|
Berufsschule |
کلاس 11 تا 13 متوسطه |
در این مدارس نیز درس‌ها و مهارت‌های عملی و میان‌رشته‌ای آموزش داده می‌شد تا دانش‌آموزان برای مشغول شدن در یک حرفه جدید، آمادگی لازم را کسب کنند. |
انواع مدارس در سیستم آموزشی آلمان
در سیستم آموزشی آلمان می‌توانید ترکیبی از مدارس دولتی، خصوصی و بین‌المللی را مشاهده کنید. در این کشور، کودکان پس از آن که دوره ابتدایی را به اتمام رساندند، بر اساس عملکرد تحصیلی، توصیه‌های معلمان و همچنین تصمیم والدین، در یکی از مدارس متوسطه آلمان ثبت‌نام می‌کنند. مدارس متوسطه در سیستم آموزشی آلمان عبارت‌اند از:
مدارس متوسطه بین‌المللی
مدارس بین‌المللی معمولا مدارسی خصوصی هستند که شرایط تحصیل را برای آن دسته از افرادی که شهروند آلمان نیستند و سایر کشورها به این منطقه مهاجرت کرده‌اند را آسان می‌سازد. برخی از این مدارس در تعدادی از ایالت‌های آلمان وجود دارند که به عنوان یک جایگزین در سطوح ابتدایی و متوسطه برای مدارس دولتی به شمار می‌روند. مدارس متوسطه بین‌المللی، معمولا کلاس‌هایی کوچک، تجهیزات و امکانات به روز و پیشرفته، استاندارد آموزشی بالا و... دارند و معمولا آموزش‌های خود را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند. البته در این بین، برخی از مدارسی نیز به چشم می‌خورند که دو زبانه هستند و با زبان آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و اسپانیایی نیز آموزش می‌دهند.
مدارس مذهبی
مدارس مذهبی، معمولا متکی بر بودجه دولت هستند و پرجمعیت‌ترین مدارس آن را مدارس مسیحی تشکیل می‌دهند. این مدارس، همانطور که از نامش پیداست، فعالیت خود را بر اساس آموزه‌های مذهبی مانند مذهب کاتولیک، پروتستان، یهودی و... انجام می‌دهند و دانش آموزان نیز در این مدارس، در کنار یادگیری سایر دروس پایه، مباحثی از جمله تعلیمات دینی، اخلاقی، فلسفه و... را آموزش می‌بینند.
حالا که با مدارس در سیستم آموزشی آلمان آشنا شدید، بد نیست بدانید که در نظام آموزشی آلمان، دو نوع مدرسه Method اصلی وجود دارد که به شرح زیر است:
مدارس والدورف
در مدارس والدورف (Waldorfschule)، تمرکز بر فعالیت هنری و توسعه قوه تخیل دانش‌آموزان بوده و هدف آنها، آموزش و ارتقای مهارت‌های هنری، شناختی و عملی است. به همین دلیل نیز در مدارس والدورف آلمان، کاردستی و هنر در برنامه آموزشی آنها دیده می‌شود و حتی این دروس، جایگاه ویژه‌ای را نیز به خود اختصاص داده‌اند.
مدارس مونته سوری
مدارس مونته سوری(Montessori)، بر اساس روش ماریامونته سوری فعالیت می‌کنند و آموزش آنها نیز بر اساس کار با مواد است و آموزش تئوری کمتر به چشم می‌خورد. در این مدارس، دانش‌آموزان آزادی عمل زیادی دارند و خودشان تصمیم می‌گیرند که چه زمانی روی چه چیزی تمرکز کنند. معلمان مدارس مونته سوری، به جای تدریس کردن، دانش‌آموزان را به صورت شخصی و یا در گروه‌های کوچک، راهنمایی می‌کنند. هنر، صنایع دستی، تهیه غذا و... از جمله برنامه‌های روزانه دانش‌آموزان این مدارس است. در کشور آلمان چیزی حدود 270 مدرسه مونته سوری وجود دارد که به این شیوه به افراد آموزش می‌دهند.
تحصیلات عالی در سیستم آموزشی آلمان
دانش‌آموزانی که در کشور آلمان تحصیل می‌کنند، پس از اتمام دوره مدرسه خود، می‌توانند در سه مقطع تحصیلات عالی یعنی مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل کنند. در سیستم آموزشی آلمان سه نوع دانشگاه را می‌توانید ببینید که عبارت‌اند از:
دانشگاه‌های آکادمیک آلمان
آموزش در این نوع از دانشگاه‌ها، بیشتر بر درس‌های تئوری و تخصصی هر رشته معطوف است و فراهم بودن امکان تحصیل در مقطع دکتری، یکی از ویژگی‌های بارز این نوع از دانشگاه‌ها به شمار می‌رود؛ چرا که این امکان، در سایر موسسات آموزش عالی، فراهم نیست.
دانشگاه‌های علمی و کاربردی آلمان
این نوع از دانشگاه‌ها، همانطور که از نامشان مشخص است، تمرکز بسیاری بر یادگیری عملی و حرفه‌ای دانشجویان دارند. رشته‌ها و گرایش‌های بسیار متفاوتی در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آلمان وجود دارد که از میان آنها، تجارت، فناوری، مددکاری اجتماعی و پزشکی جایگاه ویژه‌ای دارند. لازم به ذکر است که علاوه بر این دانشگاه‌ها، دوره‌های آوسبیلدونگ آلمان نیز وجود دارد که به افرادی که قصد یادگیری یک حرفه و رشته خاص را دارند، آموزش‌های لازم را جهت ورود به بازار کار ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آوسبیلدونگ، می‌توانید مقاله «آوسبیلدونگ آلمان چیست؟» را مطالعه نمایید.
تحصیل خارجی‌ها در سیستم آموزشی آلمان
برای بسیاری از افراد این سوال مطرح می‌شود که آیا خارجی‌ها و مهاجران می‌توانند در سیستم آموزشی آلمان ورود تحصیل کنند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بله؛ کلیه مهاجران، می‌توانند به صورت رایگان در سیستم آموزشی آلمان تحصیل کنند. بد نیست بدانید که سیستم آموزشی آلمان، یکی از بهترین سیستم‌های آموزشی در سراسر دنیا است که همه ساله، افراد بیشماری از سراسر دنیا به منظور تحصیل و آموزش در مدارس و دانشگاه‌های آلمان، به این کشور مهاجرت می‌کنند. اگر قصد تحصیل در سیستم آموزشی آلمان و ثبت نام در مدارس این کشور را دارید، باید بر زبان آلمان مسلط و نسبت به نحوه ثبت نام و تحصیل در مدارس این کشور آشنایی داشته باشید. همانطور که گفتیم، مدارس آلمان در هر ایالت، قوانین و سیاست‌های آموزشی خود را دارند و به همین دلیل نیز توصیه می‌کنیم، بر اساس ایالتی که در آن زندگی می‌کنید، درباره نحوه ثبت‌نام و قوانین آموزشی مدارس، اطلاعات کسب نمایید. اما به طور کلی، مدارکی که شما برای ثبت نام خود یا فرزندانتان در مدارس آلمان نیاز دارید، عبارت خواهند بود از:
-
تکمیل فرم ثبت نام در مدرسه
-
گذرنامه معتبر والدین
-
شناسنامه دانش آموز
-
ارائه گواهی معاینه ویژه که توسط متخصصان اطفال ارائه می‌شود
برای اطلاعات بیشتر در مورد زبان آلمانی و سطح مورد نیاز برای مهاجرت، مقاله مدرک زبان آلمانی و مهاجرت کاری به آلمان بخوانید.
چالش‌ها و فرصت‌های سیستم آموزشی آلمان برای مهاجران
سیستم آموزشی آلمان نیز مانند هر موضوع دیگری، برای مهاجران فرصت‌ها و چالش‌هایی را در پی خواهد داشت. اگر بخواهیم به مزیت‌های تحصیل در سیستم آموزشی آلمان اشاره کنیم، باید دو مورد آموزش رایگان و تحصیل در یکی از مدرت‌ترین و قدرتمندترین سیستم‌های آموزشی جهان را بیان کرد. در کنار این مزیت‌ها، چالش‌هایی نیز برای تحصیل در نظام آموزشی آلمان وجود دارد که عبارت‌اند از:
-
مواجهه ایرانیان با برخی از شوک‌ها و تضادهای فرهنگی
-
سخت بودن یادگیری زبان آلمانی
-
متفاوت بودن قوانین آموزشی مربوط به هر ایالت
-
عدم آشنایی با سیستم حمل و نقل عمومی
-
دشوار بودن پیدا کردن دوست
هرچند این موارد به عنوان چالش‌های یک دانش‌آموز یا دانشجوی مهاجر برای تحصیل در سیستم آموزشی آلمان برشمرده می‌شود، اما باید در نظر داشته باشید که زندگی در این کشور اروپایی مزیت‌های بسیار زیادی را نیز به همراه دارد. شما در این کشور، به مدارس و دانشگاه‌های معتبر و باکیفیت دسترسی دارید که از شما هزینه بسیار کمی برای تحصیل دریافت می‌کنند. از طرف دیگر، با توجه به نیاز گسترده آلمان به نیروی کار جوان و متخصص، این اطمینان را خواهید داشته که بلافاصله پس از اتمام تحصیلاتتان، می‌توانید کاری مناسب و مرتبط با تحصیلات و تخصص خود، پیدا کنید.
همانطور که بیان کردیم، سیستم آموزشی آلمان، یکی از قوی‌تری و بهترین سیستم‌های آموزشی در سطح جهان به شمار می‌رود که طیف وسیعی از مدارس و دانشگاه‌ها را دربر می‌گیرد. تحصیل در مدارس این کشور برای دانش‌آموزان رایگان است و قوانین و سیاست‌های آموزشی هر مدرسه را ایالت آن، مشخص می‌سازد.
اگر قصد مهاجرت به آلمان را دارید، اما نگرانی‌هایی بابت سیستم آموزشی آلمان دارید، باید به شما بگوییم که نگرانی شما کاملا به جا و صحیح است. اما باید توجه داشته باشید که کشور آلمان به دلیل نیاز گسترده‌ای که به مهاجران دارد، شرایط را برای زندگی راحت و بدون دغدغه آنها مهیا می‌سازد. به همین دلیل نیز جای نگرانی نیست. فرزندان شما در یکی از بهترین و مدرن‌ترین مدارس در سطح جهان تحصیل خواهند کرد و پس از پشت سر گذاشتن دوره تحصیل خود، می‌توانند وارد دانشگاه‌های درجه یک این کشور شوند و به ادامه تحصیل و سپس کار و زندگی بپردازند.
